شنوایی سنجی

  • ارزيابي كامل شنوايي (اديومتري، تمپانومتري)
  •  ارزيابي وزوز گوش (تينيتوس)
  • تجويز و فيتينگ سمعك (نامرئي، داخل گوشي، پشت گوشي)
  • ساخت انواع قالب (ضدآب، ضدصوت)

در اين كلينيك نوزادان از بدو تولد مورد سنجش قرار مي‌گيرند و نوزادان مورددار به مراكز مربوطه معرفي مي‌گردند.

شنوايي سنجي شامل یک روش آزمايش كردن شنوایی می باشد که خود فرد در آن به تست به صورت آگاهانه پاسخ بدهد. البته راههاي مختلفي براي آزمودن شنوايي وجود دارد كه بسته به سن فرد و نوع افت شنوايي متفاوت است.

توجه: اطلاعات ارائه شده در زير فقط يك راهنماي عمومي است. اقدامات و شيوه هاي آزمايش در بيمارستانهاي مختلف مي تواند متفاوت باشد. هميشه از دستورات توصيه شده توسط پزشك يا بيمارستان محلي خود پيروي كنيد.

ساختار گوش

گوش به سه قسمت تقسيم ميشود. گوش خارجي (بيروني) شامل قسمتهايي است كه شما مي توانيد ببينيد كه لاله گوش ناميده ميشود، و يك ساختار باريك مجرايي كه كانال گوش ناميده ميشود. در انتهاي كانال پرده صماخ قرار دارد. پرده صماخ گوش خارجي را از مياني جدا مي كند. پرده صماخ يك غشاء است كه محكم كشيده شده و كمي شبيه پوست يك طبل است.

گوش مياني يك حجره پر از هوا است. داخل آن سه تا استخوان كه كوچكترين استخوانها در بدن هستند و استخوانهاي ركابي، سنداني و چكشي ناميده ميشوند قرار دارند. اين استخوانها به هم متتصل هستند. آخرين استخوان در اين گروه يعني استخوان ركابي، گوش مياني را به گوش داخلي متصل مي كند. فضاي هواي گوش مياني با شيپور استاش به انتهاي بيني متصل ميشود.                                                                                                                   

گوش داخلي از دو بخش تشكيل شده است. حلزون گوش در شنوايي نقش دارد. سيستم وستيبولار (دستگاه دهليزي) به حفظ تعادل كمك ميكند. حلزون گوش يك محفظه حلزوني شكل است كه با مايع پر شده است. در ديواره هاي آن سلولهاي مخصوص حسي به نام ياخته هاي مويي وجود دارند. اين سلولها امواج صوتي را به سيگنالهاي الكتريكي تبديل مي كند. حلزون گوش به عصبي متصل است كه به مغر منتهي ميشود.

دستگاه دهليزي از شبكه اي از مجراها كه كانالهاي نيم دايره اي ناميده ميشوند به علاوه دهليز تشكيل شده است. دستگاه دهليزي همچنين از سلولهاي حسي خاصي تشكيل شده است اما در اينجا به جاي صدا حركات را تشخيص مي دهند. هم حلزوني گوش و هم دستگاه دهليزي به عصبي متصل هستند كه سيگنالهاي الكتريكي را به مغز حمل مي كند.

ما چگونه ميشنويم؟

وقتي هوا به ارتعاش در مي آيد، امواج صوتي ايجاد ميشوند. براي شنيدن، گوش بايد امواج صوتي را به سيگنالهاي الكتريكي تبديل كند تا مغز بتواند آنها را تفسير نمايد. وقتي امواج صوتي به پرده صماخ مي رسند سبب ارتعاش آن ميشوند. ارتعاشات پره صماخ سبب حركت استخوانهاي كوچك گوش مياني ميشود. آخرين استخوان اين گروه، استخوان ركابي، ارتعاشات را به حجره پر شده از مايع كه حلزون گوش ناميده ميشود انتقال مي دهد. وقتي حلزوني ارتعاشات را دريافت كرد، مايع داخل آن شروع به حركت مي كند. با حركت مايع سلولهاي مخصوص حسي سيگنالهاي الكتريكي ايجاد مي كنند. اين سيگنالهاي الكتريكي به مغز فرستاده ميشوند. مناطق خاصي در مغز اين سيگنالها را دريافت كرده و آنها را به چيزي كه با عنوان صدا مي شناسيم تبديل مي كند.

گوشهاي شما سيگنالهاي الكتريكي ايجاد مي كنند كه نمود انواع خارق العاده اي از صداها هستند. براي مثال، سرعت لرزش پرده صماخ با انواع مختلف صدا فرق مي كند. در صداهاي بم، پرده صماخ به آرامي به ارتعاش در مي آيد. در صداهاي زير با سرعت بيشتري مرتعش ميشود. اين بدان معنا است كه ياخته هاي مويي مخصوص در حلزوني نيز با سرعتهاي متفاوتي مرتعش ميشوند. بدين طريق سيگنالهاي مختلفي به مغز فرستاده ميشود. اين يكي از راههايي است كه ما مي توانين بين صداها با طيفهاي مختلف تمايز قائل شويم.

شنوايي سنجي چيست؟

شنوايي سنجي يك واژه پزشكي است كه به معناي آزمودن شنوايي به كار مي رود. در شنوايي سنجي بررسي ميشود كه آيا مشكلي در مكانيسمهاي مختلف كه به ما امكان شنيدن صداها را مي دهند وجود دارد يا خير.

چه عواملي سبب افت شنوايي ميشوند؟

آسيب به هر قسمت گوش مي تواند سبب افت شنوايي شود. اگر مشكلي در كانال گوش يا گوش مياني باشد، سبب مشكلي به نام كم شنوايي رسانش ميشود. در كم شنوايي رسانش، جابه جايي صدا (انتقال) مسدود ميشود يا به گوش مياني منتقل نميشود. ناشنوايي رسانش دلايل مختلفي دارد و به افت شنوايي دائمي يا موقت منتهي ميشود. يك علت رايج آن در كودكان جمع شدن مايع در فضاي گوش مياني است كه گوش سريشي ناميده ميشود. (براي اطلاعات بيشتر به مقاله اي با عنوان "گوش سريشي" مراجعه نمائيد.)

اگر حجره پر از مايع گوش كه حلزوني ناميده ميشود يا عصب شنوايي به درستي كار نكنند سبب افت شنوايي حسي-شنوايي ميشود. معمولا اين بدان معنا است كه ياخته هاي مويي در حلزوني به درستي كار نمي كنند و يا مشكلي در عصب شنوايي وجود دارد و بنابراين مقداري يا كل صداها به مغر فرستاده نمي شوند. كم شنوايي حسي-عصبي اغلب دائمي هستند. مي توانند خفيف، متوسط يا شديد يا عميق باشند و يك گوش يا هر دو گوش را تحت تاثير قرار دهند.

ممكن است كم شنوايي رسانش و حسي و عصبي با هم اتفاق افتند كه كم شنوايي تركيبي ناميده ميشود.

شنوايي سنجي چگونه عمل مي كند؟

تستهاي مختلفي براي بررسي توانايي شنوايي وجود دارند. اين تستها بر اساس فرد تست شونده و علت انجام آن متفاوت است. نوزادان وقتي صدايي ميشنوند قادر نيستند بگويند كه صدا را شنيده اند و بنابراين از شيوه هاي خاصي براي آنها استفاده ميشود. در كودكان اصول تست ممكن است مشابه بزرگسالان باشد اما شيوه انجام آزمونها ممكن است تفاوت داشته باشد تا بتوان دقيق ترين نتايج را به دست آورد. آزمايشات تكميلي ديگري نيز وجود دارد كه به كمك آنها مي توان ميزان عملكرد گوش مياني و مغز را در مسير شنوايي تعيين كرد.

رايج ترين آزمونهاي شنوايي در زير ارائه شده اند.

آزمايش كودك تازه متولد شده

آزمون otoacoustic emissions(گسيلهاي صوتي گوش) (OAE) يك شيوه ساده، بدون درد و سريع براي غربالگري نوازدان تازه متولد كم شنوا است. يك گوشي حاوي يك ميكروفن و يك بلندگوي كوچك در گوش قرار داده ميشود. بلندگو صداهاي تيك تيك در گوش ايجاد مي كند. اين صداها به حجره پر شده از مايعي به نام حلزوني منتقل ميشود. اگر حلزوني به درستي كار كند، با پس فرستادن صدا به كانال گوش پاسخ مي دهد. اين پاسخ توسط ميكروفن تشخيص داده ميشود. اين آزمون اين قدر حساس است كه حتي كم شنوايي هاي ناچيز را هم مي توان با آن شناسايي كرد. اگر پاسخ خوب باشد ديگر به بررسي بيشتر نيست.

گاهي در زمان اين آزمون، پاسخ شناسايي نميشود. اين مي تواند نشانه كم شنوايي باشد اما ابتداعا بايد آن را به خاطر عوامل ديگر دانست. دليليش مي تواند اين باشد كه نوزاد مغشوش بوده، در اتاق سر و صدا بوده و يا بعد از تولد هنوز مقداري مايع در گوش مانده است. اغلب اين تست دوباره تكرار ميشود و اگر باز هم پاسخ مناسبي دريافت نشد سپس با آزمون ديگري كه automated auditory brainstem response (AABR)  ناميده ميشود دوباره تست گرفته ميشود.

در AABR يك گوشي كوچك  در گوش نوزاد صداهاي تيك ايجاد مي كند. اگر نوزاد اين صداها را بشنود، با سنسورهايي كه بر روي پوست نوزاد نصب شده اند مي توان سيگنال موجود در عصب شنوايي را اندازه گيري كرد. صدا تا ميزان خاصي بلند ميشود. اگر با اين كار پاسخي دريافت نشد به تستهاي بيشتري براي تشخيص نياز خواهد بود.

هم تست OAE و هم AABR زماني بهترين نتيجه را دارند كه كودك خوابيده باشد چون اگر حركت كودك زياد باشد و پاسخ شناسايي شده خيلي كم باشد مي تواند پنهان شده و شناسايي نشود.

آزمايش در نوزادان و كودكان كوچكتر

در كودكان از شيوه اي كه visual reinforcement audiometry (شنوايي سنجي ديدار پاداشي) ناميده ميشود استفاده ميشود. در اين آزمون كودك صداهايي را ميشنود كه از طريق اسپيكرهايي در اتاق آزمايش پخش ميشود. وقتي كودك صداها را ميشنود و سرش را به طرف صدا مي چرخاند جايزه اي دريافت مي كند كه اغلب يك پاداش ديداري مثل نورهاي چشمك زن يك اسباب بازي است. فردي كه شنوايي كنترل را آزمايش مي كند به تقويت اين رفتار با هر بار جايزه دادن به كودك در زماني كه به طرف صدا بر مي گردد ادامه مي دهد. سپس فردي كه شنوايي كودك را آزمايش مي كند شنوايي كودك را ارزيابي مي كند تا ببيند آيا به انواع مختلف صداها واكنش نشان مي دهد. با اين كار مي توان كمترين حد صدا را كه كودك ميشنود را شناسايي كرد.

با بالاتر رفتن سن كودك و در نتيجه راحت تر ارتباط برقرار كردن اين آزمون پاداش مدار مي تواند انواع مختلفي داشته باشد.

آزمايش در كودكان بزرگتر و بزرگسالان

براي آزمايش بزرگسالان اغلب از شيوه شنوايي سنجي با صداي خالص استفاده ميشود. در اين شيوه از ماشيني كه شنواسنج ناميده ميشود براي نواختن مجموعه اي از صداها كه از طريق هدفون شنيده ميشود استفاده ميشود. گام (فركانس، كه با واحد هرتز اندازه گيري ميشود) و بلندي (شدت، كه با دسيبل سنجيده ميشود) صداها متفاوت است.

فرد متخصصي بلندي صدا را كنترل و تا حدي آن را پايين مي آورد كه ديگر نتوانيد آن را بشنويد. سپس دوباره آن را بلند مي كند تا دوباره بتوانيد آن را بشنويد. هر دفعه كه صدا را ميشنويد بايد با بلند كردن دست يا فشار دادن دكمه اي علامت دهيد حتي اگر صدا برايتان بسيار نامفهوم و ضعيف باشد. سپس متخصص آزمايش را چندين بار تكرار مي كند وهر بار صدا بم تر ميشود. هر گوش جداگانه آزمايش ميشود.

نتايج تست روي يك نمودار مخصوص كه نمودار شنيداري ناميده ميشود نمايش داده ميشود كه به نشان دادن الگوي افت شنوايي شما كمك مي كند.

شنوايي سنجي چه كاربردي دارد؟

از شنوايي سنجي در شرايط مختلفي از جمله موارد زير استفاده مي شود:

  • براي ارزيابي كم شنوايي در هر كسي كه متوجه مشكلات شنوايي دائم در يك يا هر دو گوشش شده باشد يا در فهميدن كلمات در محاوره مشكل داشته باشد.
  • در تعيين نوع و ميزان افت شنوايي (رسانش، حسي-شنوايي يا هر دو).
  • غربال نوزادان و كودكان براي مشكلات شنوايي كه مي تواند با توانايي يادگيري، سخن گفتن و فهم زبان تداخل داشته باشد.
  • براي غربال كم شنوايي در افرادي كه مرتبا در معرض صداهاي بلند هستند يا داروهاي خاصي مثل جنتامايسين را مصرف مي كنند.

براي آماده شدن براي شنوايي سنجي چه اقداماتي بايد انجام داد؟

اغلب نياز به آماده سازي خاصي براي شنوايي سنجي نيست. اگر تشخيص داده شده كه گوش شما موم دارد احتمالا قبل از تست اين موم بايد برداشته شود تا تداخلي با نتايج ايجاد نكند.

اگر شما يا كودكي كه از او آزمايش گرفته ميشود دچار سرماخوردگي يا عفونت گوش هستيد حتما به متخصص خود اطلاع دهيد چون مي تواند با نتايج تداخل داشته باشد.

آيا شنوايي سنجي عوارض جانبي دارد؟

اين آزمايشات بسيار ايمن بوده و عوارض حاصل از آن بسيار نادر است.